انواع فن کویل

انواع فن کویل به روش های مختلفی دسته بندی می شوند که مهمترین آنها عبارتند از :

۱ . انواع فن کویل از نظر روکار یا توکار بودن

به فن کویل های سقفی توکار ، داکت فن کویل یا فن کویل کانالی نیز گفته می شود که اجزای آن و کانال های تامین و توزیع هوا به صورت توکار و درون قسمتی از سقف  (معمولا قسمت ورودی هر اتاق یا سالن) جاسازی می شوند و انواع روکار آن به صورت دیواری و زمینی موجود هستند. مزیت فن کویل سقفی توکار این است که بر خلاف نوع کاستی سقفی (که به سقف کاذب جهت مخفی کردن اجزا و کانال ها نیاز دارد)، به سقف کاذب نیازی ندارد و اجزا و کانال های آن در قسمتی از سقف (معمولا قسمت های پرت و بدون استفاده مانند قسمت ورودی هر اتاق یا سالن) همانند شکل زیر جاسازی و نصب می گردد.

با استفاده از ترموستات کنترلی نصب شده در هر اتاق یا هر قسمت از ساختمان و نیز روشن و خاموش شدن فن ، مقدار دمای حرارتی و برودتی تنظیم می شود.

۲ . انواع فن کویل از نظر نحوه تامین هوای تازه

از نظر تامین هوای تازه به دو صورت مورد استفاده قرار می گیرند.

الف) اگر فن کویل فقط به عنوان گرمایش و سرمایش مورد استفاده قرار بگیرد، باید هوای تازه توسط سیستم هواساز مرکزی تامین شود. در این حالت هواساز از طریق یک کانال ، هوای تازه را پس از فیلتر کردن (و نیز در صورت نیاز تنظیم رطوبت آن) وارد ساختمان کرده و آن را توزیع می کند. معمولا در ساختمان هایی که از سیستم فن کویل در آن استفاده می شود، هواساز هوای تازه را فقط وارد راهروها و راه پله های موجود در ساختمان می کند تا ضمن تامین اکسیژن کافی در ساختمان، دمای این قسمت ها را نیز به دمای اتاق ها و سالن ها نزدیک کند.

در شکل زیر یک هواساز که معمولا روی بام ساختمان نصب می شود به همراه اجزای داخلی آن و کانال های ورود و خروج هوا از آن نشان داده شده است. هواسازها دستگاه های با ابعاد نسبتا بزرگی هستند که وظیفه تامین هوای تازه، سرد یا گرم کردن آن، فیلتراسیون و در برخی موارد تنظیم رطوبت هوا را بر عهده دارند. نکته اینکه هواساز نیز همانند فن کویل دارای کویل آب سرد و کویل آب گرم است و این آب سرد و گرم از طریق چیلر (یا مینی چیلر) و بویلر موتورخانه (یا پکیج گازسوز) تامین می شود.

ب) اگر فن کویل علاوه بر سرمایش و گرمایش ، هوای تازه مورد نیاز را نیز تامین کند، دیگر به هواساز مرکزی و تجهیزات آن نیاز نبوده و هوای تازه از طریق دریچه پشت فن کویل و توسط فن به درون محیط کشیده می شود. در این حالت کانال های توزیع کننده هوا از یک طرف به هوای آزاد بیرون از ساختمان راه دارند تا بتوانند هوای تازه را (پس از عبور دادن از فن کویل) وارد ساختمان کنند و از طرف دیگر به اتاق ها و سالن ها. مزیت این روش حذف دستگاه هواساز مرکزی است ولی این روش به خوبی روش هواساز نمی تواند هوای تازه را فیلتر نماید. در ضمن اگر به تنظیم دقیق رطوبت نیاز باشد، بایستی حداقل از یک هواساز در ساختمان استفاده شود.

معمولا برای تامین هوای تازه ، روش اول (استفاده از دستگاه هواساز) به کار می رود.

مطالعه بیشتر درباره ساختار دستگاه هواساز در متن ⇐ هواساز

۳ . انواع فن کویل از نظر دو لوله ای یا چهار لوله ای

در نوع دو لوله ای ، یک لوله برای ورود جریان آب سرد یا گرم و یک لوله برای خروج آن است. در نوع چهار لوله ای ، یک لوله مخصوص ورود آب سرد و یک لوله مخصوص ورود آب گرم و دو لوله دیگر برای خروج آنهاست. مزیت چهار لوله ای این است که اگر در یک ساختمان با تعداد زیادی فن کویل، تعدادی از واحدها به سرمایش و تعدادی به گرمایش (به طور همزمان با هم) نیاز داشته باشند، نوع چهار لوله ای این نیاز همزمان را به خوبی تامین می کند ولی نوع دو لوله ای نمی تواند زیرا در تمامی دستگاه ها به طور همزمان یا آب سرد جاری است یا آب گرم. (در ایران به علت پایین تر بودن قیمت نوع دو لوله ای نسبت به چهار لوله ای، نوع دو لوله ای کاربرد بیشتری دارد.)

۴ . انواع فن کویل از نظر شکل ظاهری و محل نصب

۴ . ۱ . فن کویل زمینی

نوع زمینی به دو صورت کلی بالا زن و روبرو زن و معمولا در ظرفیت های هوادهی بین ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ فوت مکعب بر دقیقه (CFM) ساخته می شوند.

مطالعه بیشتر درباره ساختار این نوع در صفحه ⇐ فن کویل زمینی

۴ . ۲ . فن کویل دیواری

نوع دیواری معمولا به صورت روبرو زن و با ظرفیت هوادهی بین ۲۰۰ تا ۸۰۰ فوت مکعب بر دقیقه (CFM) ساخته می شوند.

مطالعه بیشتر درباره ساختار این نوع در صفحه ⇐ فن کویل دیواری

۴ . ۳ . فن کویل کاستی

نوع کاستی معمولا زیر سقف کاذب نصب شده و فقط دریچه هوای خروجی آن دیده می شود و در مدل های مختلف یک ، دو و چهار طرفه و با ظرفیت هوادهی بین ۲۰۰ تا ۱۲۰۰ فوت مکعب بر دقیقه (CFM) ساخته می شوند. معمولا از این نوع فقط در ساختمان هایی که دارای سقف کاذب هستند استفاده می شود تا تنها دریچه های آن در معرض دید قرار بگیرد. (همانند شکل زیر)

مطالعه بیشتر درباره ساختار این نوع در صفحه ⇐ فن کویل کاستی

۴ . ۴ . داکت فن کویل یا فن کویل کانالی یا همان نوع سقفی توکار

معمولا در ظرفیت هوادهی بین ۳۰۰ تا ۲۲۰۰ فوت مکعب بر دقیقه (CFM) ساخته می شوند و به سه شکل داکت فن کویل توکار سقفی ، روکار سقفی و روکار ایستاده دیواری موجود هستند. نوع توکار آن نسبت به روکار کم صداتر است و کاربرد بیشتری دارد.

۵ . از لحاظ جنس فن (پلاستیکی یا فلزی بودن)

جنس فن می تواند از پلاستیک یا فلز باشد که هر یک مزایا و معایب خاص خود را دارد و اختلاف قیمت اندکی هم نسبت به هم دارند. نوع پلاستيکی به اين خاطر که با روش تزريق ساخته می شود ، توزيع جرم در نقاط مختلف آن تقريبا يکنواخت بوده و از لحاظ ديناميکی به راحتی بالانس می شود و لرزش و صدای کمی ايجاد می کند. از جمله معايب جنس پلاستيکی اين است که ذرات آلاينده مثل گرد و غبار در اثر الکتريسيته ساکن به آن می چسبند که به پاکسازی بيشتری نياز دارد. در نوع فلزی مشکل تجمع ذرات آلاينده در سطح فن کمتر بوده ولی سازنده در ساخت آن بايد دقت بسيار زيادی به خرج دهد تا فن بالانس شده و در حین کار دچار لرزش و صدا نگردد.

تشریح ساختار و طرز کار فن کویل

فن کویل دستگاهی است که از یک مبدل حرارتی (کویل) سرمایشی و گرمایشی و یک فن تشکیل شده است. معمولا آب توسط دستگاه هایی مانند چیلر یا مینی چیلر (چیلر اسکرال ، چیلر اسکرو ، چیلر سانتریفیوژ) سرد و توسط دستگاه هایی مانند بویلر یا پکیج گرم شده و از طریق لوله کشی به آن ارسال می شود و درون کویل آن جریان می یابد. سپس فن با دمیدن هوا از اطراف کویل ، هوا را سرد یا گرم می کند. همچنین دستگاه وظیفه فیلتر نمودن هوا را با استفاده از فیلترهای قابل شستشو بر عهده دارد. در این سیستم ، هر دستگاه به صورت جداگانه و مستقل از سایر دستگاه ها کنترل شده و با کنترل جریان آب ورودی به کویل یا کنترل دور فن ، دمای مورد نظر تنظیم می شود. در شکل زیر ساختار درونی نوع زمینی آن که شامل کویل (لوله های مسی رفت و برگشتی با پره های آلومینیومی) و فن است، نشان داده شده است.

کدام نوع را انتخاب کنیم ؟

فن کویل زمینی مساحتی از کف را اشغال و نوع دیواری نیز در معرض دید قرار می گیرد. نوع کاستی و نوع سقفی توکار در سقف نصب شده و فقط دریچه هوای خروجی از آن نمایان است. معمولا در اکثر پروژه های مسکونی از نوع سقفی توکار استفاده می شود.

اگر در قسمتی از ساختمان به ظرفیت های هوادهی بالا نیاز باشد، مناسب ترین گزینه، نوع سقفی توکار خواهد بود.

در نوع کاستی چهار طرفه ، هوای سرد و گرم به صورت یکنواخت و در چهار طرف از سقف به سمت پایین دمیده می شود و از آن بیشتر در محیط های اداری و تجاری  که دارای سقف کاذب هستند، استفاده می شود.

از نظر قیمت نیز نوع سقفی توکار در ظرفیت های هوادهی برابر نسبت به انواع دیگر بسیار کمتر است. برای مثال در ظرفیت ۶۰۰ CFM قیمت فن کویل سقفی توکار حدودا نصف انواع دیگر است.